آیا روسیه در برابر واگذاری خاک از سوی اوکراین امتیازی می‌دهد؟
آیا اوکراین باید «کمربند دفاعی» حیاتی خود از شهرهایی که ۱۱ سال مهاجمان روسی را عقب نگه داشته است، تسلیم کند؟ آیا روسیه هم در مقابل مجبور به اعطای امتیازی خواهد شد؟
شبکه اسکای‌نیوز سه‌شنبه ۲۱ مرداد و در آستانه نشست دونالد ترامپ و ولادیمیر پوتین، روسای جمهوری آمریکا و روسیه، در گزارشی به بررسی مفاد توافق «زمین در برابر صلح» پرداخت.
بر اساس این گزارش، هرگونه توافقی میان ترامپ و پوتین در دیدار جمعه ۲۴ مرداد می‌تواند اوکراین را پس از سه سال جنگ سخت و فرسایشی برای بقا، در موقعیتی غیرممکن قرار دهد.
برخی گمانه‌زنی‌ها حاکی از تفاهم دو طرف بر سر توافقی موسوم به «زمین در برابر صلح» است؛ توافقی که می‌تواند اوکراین را وادار کند برای پایان دادن به جنگ، بخشی از قلمرو خود را واگذار کند. این اقدام عملا به معنای الحاق اجباری بخش‌هایی از خاک مستقل اوکراین به روسیه خواهد بود.
هنوز مشخص نیست که ولودیمیر زلنسکی، رییس‌جمهوری اوکراین، یا هر نماینده دیگری از این کشور تا چه اندازه اجازه خواهند داشت در این نشست حضور مستقیم داشته باشند.
روسیه در حال حاضر حدود ۱۹ درصد از خاک اوکراین را در اشغال خود دارد که از جمله آن‌ها شبه‌جزیره کریمه و بخش‌هایی از منطقه دونباس است که پیش از تهاجم همه‌جانبه در اسفند ۱۴۰۰ تصرف کرده بود.
ترامپ اظهار امیدواری کرده «قلمرو اصلی» اوکراین را پس بگیرد، اما روشن نیست پوتین تا چه حد با این موضوع موافقت خواهد کرد.
آتش‌بس در امتداد خط مقدم
دامنه احتمالات برای نتایج دیدار ترامپ و پوتین بسیار گسترده است و از بی‌حاصلی کامل تا احتمال توافق بر سر یک آتش‌بس را شامل می‌شود.
دونالد تاسک، نخست‌وزیر لهستان، اخیرا گفت «ترس‌ها و امیدهای زیادی» نسبت به خروجی احتمالی این نشست دارد.
مایکل کلارک، تحلیل‌گر نظامی، به اسکای‌نیوز گفت این نشست «قطعا صلح ایجاد نخواهد کرد، اما اگر پوتین انعطاف‌پذیری نشان دهد، ممکن است منجر به آتش‌بس شود.»
هرچند که به گفته کلارک، پوتین تا این لحظه هیچ‌گونه انعطافی از خود نشان نداده است.
او تاکید کرد آتش‌بس در امتداد خط مقدم، با حداقل عقب‌نشینی از هر دو طرف، تغییری «ساختاری» و نتیجه‌ای «شگفت‌انگیز» خواهد بود.
با این حال، کلارک وقوع چنین اتفاقی را بعید دانست و گفت یک نتیجه مطلوب می‌تواند توافق دو طرف بر سر آتش‌بسی باشد که مثلا ظرف دو هفته آینده آغاز شود و در صورت نقض آن از سوی روسیه یا اوکراین، تهدید به اعمال تحریم‌های آمریکا را در پی داشته باشد.
آیا اوکراین مجبور به واگذاری بخشی از خاک خود به روسیه خواهد شد؟
اگرچه اظهارنظرهای اخیر ترامپ نشان می‌دهد نگاه او به مقاومت اوکراین مثبت‌تر شده است، اما همچنان این احتمال وجود دارد که از کی‌یف خواسته شود در چارچوب هر توافقی با روسیه، بخشی از قلمرو خود را واگذار کند.
مسکو تمرکز خود را بر چند استان اوکراین شامل لوهانسک و دونتسک (منطقه دونباس)، زاپوریژیا و خرسون گذاشته است.
نیروهای پوتین تقریبا تمام لوهانسک را در کنترل دارند، اما حدود ۳۰ درصد از سه استان دیگر همچنان در دست اوکراین است و نبردهای شدیدی بر سر آن‌ها جریان دارد.
متیو ساویل، مدیر بخش علوم نظامی در اندیشکده RUSI، به اسکای‌نیوز گفت پیشروی روس‌ها در ماه گذشته سرعت گرفته، اما حتی با وجود این، تصرف کامل این قلمرو با روند فعلی سه سال یا بیشتر طول خواهد کشید.
او افزود جای تعجب نخواهد داشت اگر روسیه تلاش کند بقیه دونباس را در قالب مذاکرات به دست آورد. اقدامی که به گفته ساویل، برای اوکراین «بسیار نامطلوب» است و می‌تواند در آینده آن را آسیب‌پذیر کند.
این سناریو شامل واگذاری بخشی از «کمربند دژها» نیز خواهد بود؛ شبکه‌ای متشکل از چهار شهر از جمله کراماتورسک و اسلاویانسک، که به مدت ۱۱ سال نیروهای روسی را عقب نگه داشته است.
کلارک گفت این اقدام ممکن است «فعلا» پوتین را راضی کند، اما بسیاری معقتدند او دیر یا زود سراغ باقی اوکراین خواهد رفت؛ احتمالا پس از پایان دوره ریاست‌جمهوری ترامپ.
هنوز مشخص نیست که آیا زلنسکی می‌تواند چنین امتیاز سنگینی را بپذیرد یا در واقع از نظر سیاسی از آن جان سالم به در ببرد یا نه.
از سوی دیگر معلوم نیست آیا عموم مردم اوکراین حاضر خواهد بود در ازای توقف موقت جنگ، از چنین توافقی حمایت کنند یا خیر.
آیا روسیه باید بخشی از خاک اوکراین را بازگرداند؟
به نظر می‌رسد کاخ سفید احتمال اجبار مسکو به بازگرداندن بخشی از خاک اوکراین را مطرح کرده، هرچند اوضاع همچنان بسیار نامشخص است.
ساویل در همین زمینه گفت اوکراینی‌ها ممکن است بخواهند با جلوگیری از نفوذ روسیه به استان سومی و نزدیک خارکیف، اوضاع را در شمال متعادل کنند.
به گفته او اما با توجه به نقش بزرگ نیروگاه هسته‌ای زاپوریژیا در تامین نیازهای برق اوکراین، باز پس گرفتن کنترل این نیروگاه اهمیت بسیار بیشتری خواهد داشت.
همچنین این احتمال وجود دارد که روسیه حاضر شود از بخش‌هایی از استان خرسون که در اختیار دارد، عقب‌نشینی کند.
کلارک گفت باز پس گرفتن نیروگاه هسته‌ای «محتمل» است، اما روسیه به احتمال زیاد بر حفظ دسترسی زمینی به شبه‌جزیره کریمه پافشاری خواهد کرد.
این موضوع به معنای آن است که شهرهای ماریوپل و ملیتوپل با تمام پیامدهایی که برای ساکنانش خواهد داشت، در کنترل روسیه باقی خواهند ماند.